SUKUK KEKAL MENJADI KEBANGGAAN MALAYSIA

PENULIS belajar ilmu sukuk daripada seorang tokoh kewangan Islam tanahair, Wan Abdul Rahim Kamil Wan Mohamed Ali, bekas perunding dalam Pasaran Modal Islam kepada Suruhanjaya Sekuriti Malaysia.

Beliau sekarang adalah ahli Persatuan Senior Kewangan Islam (ARIF). Berikut adalah perkongsian ilmu yang dipelajari dari beliau.

Sukuk merujuk kepada sijil pelaburan Islam, yang membolehkan pelabur mempunyai hak pemilikan aset, termasuk aliran tunai dan risiko yang berkaitan dengan pemilikan tersebut.

Sukuk telah menjadi instrumen yang sangat penting dan tidak terhad kepada dunia Islam tetapi telah menembusi pasaran global kerana ciri-cirinya yang unik.

Menurut laporan yang dipetik daripada MIFC Newsletter (Epicentre), sukuk global terkumpul pada akhir 2022 mengekalkan pertumbuhan dua digit (+11.2%) kepada AS$751.6 bilion, walaupun lebih rendah terbitan sepanjang tahun di tengah-tengah pengetatan dasar monetari global.

Malaysia terus menerajui pasaran sukuk antarabangsa, menguasai 40.3% bahagian pasaran sukuk global terkumpul dan 43.3% bahagian sukuk global yang diterbitkan pada 2022. Majoriti daripada sukuk korporat global (69.6% daripada jumlah sukuk korporat yang diterbitkan) juga diterbitkan di Malaysia. Kini sukuk adalah salah satu segmen pasaran modal Islam yang masih paling pesat berkembang.

Sukuk ialah instrumen kewangan yang inovatif dan distrukturkan menggunakan kontrak kewangan Islam selaras dengan pelbagai prinsip Islam. Ia adalah mekanisme pilihan untuk meningkatkan kewangan dalam pasaran modal tempatan dan antarabangsa. Sukuk ialah instrumen yang ideal kerana ia menawarkan pilihan kepelbagaian risiko untuk pelabur untuk portfolio mereka.

Sukuk tersebar sebagai instrumen kewangan yang menarik kepada para pelanggan dan syarikat Islam dan bukan Islam di seluruh dunia pada kadar yang sangat pantas.

Sukuk menjadi pilihan kepada para pengurus dana disebabkan oleh kekurangan instrumen pembiayaan konvensional jangka panjang seperti bon dan bil Perbendaharaan, yang dilarang di bawah prinsip Syariah kerana ia menjana pulangan berbentuk faedah (riba).

Sukuk ialah 'Sijil Penyertaan' atau 'Sijil Amanah' pemilikan terhadap aset asas yang boleh menjadi aset tunggal atau kumpulan aset ataupun perusahaan perniagaan. Ia disusun mengikut cara yang mana pulangan daripada aset asas dikongsi dengan pelabur tanpa melanggar prinsip Islam.

Lain dari bon konvensional, pelabur sukuk mempunyai bahagian yang sama dalam pemilikan aset yang dikaitkan dengan pelaburan walaupun ini tidak mewakili hutang yang terhutang kepada penerbit bon.

Sukuk mempunyai tarikh matang dan pemegang berhak untuk berkongsi hasil dan pulangan (jika ada) yang dijana daripada aset asas serta berhak untuk berkongsi hasil realisasi aset sukuk.

Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions (AAOIFI) mempunyai definasi sukuk yang tersendiri. “Shari'a Standard 17 mengguna pakai sukuk kepada produk pelaburan – Sukuk Pelaburan ialah sijil yang sama nilainya mewakili saham yang tidak berbelah bahagi dalam pemilikan aset ketara, hasil dan perkhidmatan atau (dalam pemilikan) aset projek tertentu atau aktiviti pelaburan khas, walau bagaimanapun, ini adalah benar selepas penerimaan nilai sukuk, penutupan langganan dan penggunaan dana yang diterima untuk tujuan sukuk itu dikeluarkan (AAOIFI, 2008).

Garis Panduan Suruhanjaya Sekuriti Malaysia (SC) mengenai Sukuk pula merujuk sukuk sebagai sijil yang sama nilai yang membuktikan pemilikan tidak berbelah bahagi atau pelaburan dalam aset menggunakan prinsip dan konsep Syariah Majlis Penasihat Syariah SC.

Tetapi IA tidak termasuk sebarang perjanjian untuk pembiayaan/pelaburan di mana pembiaya/pelabur dan pelanggan/penerima pelaburan adalah penandatangan perjanjian dan di mana pembiayaan/pelaburan wang adalah dalam urusan biasa pembiaya/pelabur, dan sebarang nota janji hutang yang dikeluarkan di bawah terma perjanjian sedemikian.

Islamic Financial Services Board (IFSB) pula merujuk sukuk sebagai bon Islam, di mana ia adalah sijil dengan setiap unit mewakili hak pemilikan tidak berkadar berkadar dalam aset ketara, atau kumpulan aset ketara yang kebanyakannya ketara, atau usaha niaga (seperti mudarabah).

Aset ini mungkin dalam projek atau aktiviti pelaburan tertentu mengikut peraturan dan prinsip Shariah.

Sukuk berbeza daripada sekuriti atau bon berasaskan faedah konvensional dalam beberapa cara, termasuk:

1. Dana yang diperoleh melalui penerbitan sukuk harus digunakan untuk pelaburan dalam aset tertentu dan bukannya untuk tujuan umum yang tidak ditentukan. Ini menunjukkan bahawa aset yang boleh dikenal pasti harus menyediakan asas untuk bon Islam
    
2. Memandangkan sukuk adalah berdasarkan aset asas sebenar, pendapatan daripada Sukuk mesti berkaitan dengan tujuan pembiayaan digunakan.
    
3. Sijil sukuk mewakili hak pemilikan berkadar ke atas aset di mana dana itu dilaburkan. Hak pemilikan dipindahkan, untuk tempoh tetap yang berakhir dengan tarikh matang sukuk, daripada pemilik asal kepada pemegang Sukuk (IFSB, Jan 2009).

Pasaran Kewangan Islam Antarabangsa (IIFM) pula mentakrif sukuk sebagai kertas komersil yang memberikan pelabur pemilikan dalam aset asas. Ia adalah sijil amanah bersandarkan aset yang membuktikan pemilikan aset atau hasil (pendapatan atau hasil).

Sukuk mempunyai pendapatan yang stabil dan mematuhi prinsip Shariah. Tidak seperti bon konvensional, Sukuk perlu mempunyai transaksi aset ketara asas sama ada dalam pemilikan atau dalam perjanjian pajakan induk.

Harus diingat bahawa sukuk dikeluarkan berdasarkan pelbagai kontrak Islam dan mempunyai perbezaan dalam apa yang mereka wakili secara sah.

Sukuk mewakili pemilikan aset, hasil atau perkhidmatannya (Aset Dasar); tuntutan yang terkandung dalam sukuk bukan sekadar tuntutan kepada aset asas, tetapi juga hak kepada aliran tunai dan hasil daripada penjualan aset tersebut.

Objektif utama kewangan Islam bukanlah untuk meniru produk konvensional sebaliknya untuk membangunkan jenis aset inovatif yang mematuhi Syariah walaupun terdapat persepsi umum bahawa bon konvensional dan sukuk adalah sama.

Realitinya ialah sukuk berkongsi beberapa unsur konstitutif dengan bon konvensional tetapi ia tidak sama dengan bon kerana kedua-duanya berbeza, walaupun kedua-duanya mungkin kelihatan serupa.

Penulis amat bangga dengan inovasi produk kewangan Islam terutamanya sukuk atau bon Islam. Sukuk adalah produk innovasi yang unik dari Malaysia dan ia adalah berbeza daripada bon konvensional berdasarkan definisi, ciri utama dan pendedahan risiko.  - DagangNews.com

Dr Razli Ramli merupakan Pensyarah Kanan, Sekolah Perniagaan Antarabangsa Azman Hashim (AHIBS) Universiti Teknologi Malaysia dan juga Felo Adjung Institut Perbankan dan Kewangan Islam (IIiBF) di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia

KLIK DI SINI UNTUK KOLEKSI ARTIKEL IKTISAD