Memanjakan kanak-kanak dengan gajet elektronik punca ketagihan

Saya sering ke restoran, kedai mamak atau mall dan memerhati pelbagai bangsa yang turut menikmati makanan sama ada sekeluarga dan berkumpulan sesama rakan. Ada keluarga yang duduk semeja tetapi tidak bercakap kerana masing-masing sibuk dengan gajet sendiri. Begitu juga dalam kumpulan.

Ibu bapa harus mengawal masa skrin mereka sendiri untuk mempengaruhi anak dengan berkesan. Tanggungjawab ibu bapa untuk menilai dan membantu anak-anak memahami waktu sesuai dan pengurusan masa penggunaan skrin yang efektif.

Masalah obesiti juga antara kesan besar penggunaan peranti terhadap kanak-kanak dengan  kurangnya pembabitan dalam aktiviti berbentuk fizikal. Terdapat banyak kajian terkini yang menyatakan kurangnya aktiviti bermain dalam kalangan kanak-kanak terutama dikaitkan dengan masalah kesihatan.

Ada kesan hubungan dengan alam semula jadi yang boleh membantu menghasilkan mood dan tingkah laku yang baik, mengurangkan tekanan selain membentuk kemahiran sosial kanak-kanak.

Namun tidak dinafikan, gajet atau peranti dapat menjadi alat yang membantu pembelajaran kanak-kanak, tetapi peranti tidak mendorong ke arah proses pembelajaran yang bersifat inovatif.

Ada satu kajian global mendedahkan rakyat Malaysia menghabiskan hampir separuh daripada waktu berjaga mereka pada peranti elektronik terutama telefon pintar. Laporan itu meletakkan masa skrin rakyat Malaysia sebagai kedua tertinggi di Asia dan kelapan tertinggi di dunia. Ini tidak mengejutkan bagi saya.

Pada 2018, penyelidik meletakkan rakyat Malaysia sebagai penduduk yang paling ketagih dengan peranti digital mereka, dengan 69 peratus rakyat Malaysia tidak mahu berhenti menggunakan telefon bimbit mereka walaupun untuk satu hari.

Saya merasakan ketagihan peranti elektronik kini semakin berleluasa dalam kalangan kanak-kanak kecil. Dengan telefon mudah alih telah menjadi peranti paling mudah untuk ibu bapa membiarkan  anak-anak dengan permainan maya.

Selalunya ibu bapa memberikan telefon bimbit kepada anak-anak yang mengamuk, dan melatih anak-anak untuk bertindak balas terhadap rangsangan. Lama kelamaan, kanak-kanak itu sengaja mengamuk semata-mata untuk mendapatkan telefon dan mencetuskan kitaran ganas ketagihan.

Seorang pakar menyatakan ketagihan terdiri daripada enam komponen, iaitu kepentingan, apabila ketagihan menjadi satu-satunya perkara yang paling penting kepada penagih, pengubahsuaian mood, toleransi, gejala penarikan diri, konflik dan akhirnya berulang.

Otak manusia mempunyai purata rentang perhatian sekitar 40 minit tetapi apabila ia terlalu dirangsang, individu itu menikmati tergesa-gesa dopamin iaitu neurotransmitter, rasa baik yang dihasilkan oleh otak yang membolehkan  merasai keseronokan.

Selepas beberapa lama, badan mengembangkan toleransi dan rintangan yang lebih besar terhadap dopamin.

Apabila alat elektronik tidak dapat memberikan rangsangan yang sama lagi, individu itu beralih kepada penyalahgunaan bahan untuk memenuhi keinginan dopamin mereka.

Platform media sosial juga mengeksploitasi tergesa-gesa dopamin untuk memastikan pengguna terpaku pada laman web mereka.

Tapak rangkaian sosial memberitahu setiap kali siaran  mendapat ‘like’ untuk mencetuskan serangan dopamin. Semakin banyak ‘like’ yang lihat, semakin inginkannya.

Serupa dengan ketagihan perjudian, di mana berasa terdorong untuk mengejar kerugian dan terkurung dalam lingkaran ketagihan. Kitaran ganjaran  membuatkan anak-anak kecil dan remaja mudah ketagih kerana otak mereka masih belum matang.

Satu trend kes yang membimbangkan, di mana remaja yang bergelut dengan ketagihan peranti digital menunjukkan simptom yang meniru gangguan psikiatri.

Ibu bapa tidak bercakap dengan kanak-kanak tetapi peranti bercakap dengan mereka.  Ibu bapa sepatut bercakap dengan anak-anak mereka untuk menghentikan ketagihan peranti elektronik.

Menjaga telefon bimbit dari meja makan semasa makan adalah permulaan yang baik. Tidak ada pengecualian untuk ibu bapa atau orang dewasa lain kerana kanak-kanak belajar terbaik daripada mencontohi orang di sekeliling mereka.

Untuk peringatan, jangan abaikan tanda amaran kalau anak tiba-tiba mengasingkan diri atau menjadi sangat introvert.

Ibu bapa harus mula mengawal selia masa skrin sebaik anak mereka mula menggunakan gajet digital dan mengehadkan masa penggunaan. Lebih penting lagi, ibu bapa tidak membenarkan peranti elektronik menjaga anak-anak mereka.

Ada ibu bapa memasang iPad dalam kereta sorong bayi untuk memastikan anak-anak mereka diam bermain. Itu tidak berbeza dengan menghidu dadah di hadapan kanak-kanak setiap hari. Dari semasa ke semasa saya fikir apa akan akan berlaku.

Ada memberikan pandangan tentang hubungan antara kesihatan mental golongan muda dan peranti digital mereka. Mungkin sukar bagi semua peringkat umur untuk menghabiskan masa selain daripada telefon mereka, tetapi ini mendedahkan golongan muda, mungkin mempunyai hubungan yang agak toksik dengan peranti.

Kajian Pew Research, yang dijalankan dalam kalangan remaja berumur 13-17 dan ibu bapa mereka, menunjukkan bagaimana golongan muda mempunyai perasaan bercampur-campur tentang telefon pintar mereka dan kesejahteraan mereka. Trend yang sama digunakan untuk demografi ini di seluruh dunia.

Daripada penemuan itu, 72% mengatakan mereka berasa tenang dan 74% melaporkan berasa gembira apabila mereka tidak mempunyai telefon mereka, dan 44% mengaku berasa cemas apabila dipisahkan daripada peranti mereka. Kira-kira 40% peratus mengatakan mereka berasa kecewa dan 39% berasa kesunyian.

Kanak-kanak perempuan lebih berkemungkinan daripada kanak-kanak lelaki berasa cemas apabila mereka tidak mempunyai telefon mereka.

Walaupun begitu, remaja sedar bahawa mereka menghabiskan terlalu banyak masa pada telefon pintar mereka  dan mereka menggunakan media sosial secara berlebihan.

Kajian itu juga mendedahkan golongan muda sedar tentang kesan negatif telefon terhadap kehidupan sosial mereka. Walaupun 69% remaja mengatakan telefon pintar memudahkan mereka untuk meneruskan hobi dan minat mereka, hanya 30% berpendapat mereka membantu mereka memperoleh kemahiran sosial yang baik.

Trend yang kekal minimum, kerana sebahagian besar tidak mengubah tabiat mereka, sama ada dari segi masa yang dihabiskan untuk telefon pintar mereka atau di media sosial.

Sekitar empat daripada 10 remaja perempuan telah mengurangkan masa yang dihabiskan untuk telefon pintar dan rangkaian sosial mereka, berbanding dengan kira-kira satu pertiga daripada remaja lelaki.

Kebergantungan yang keterlaluan kepada peranti dari usia kecil dapat membantutkan kreativiti kanak-kanak dalam mencari jalan keluar untuk penyelesaian masalah kerana mereka tidak dibiasakan untuk berfikir dan mengalami realiti di luar kotak peranti digital.

Penggunaan peranti berlebihan mewujudkan jurang interaksi antara kanak-kanak dengan ibu bapa. Anak mungkin menggunakan hanya sedikit masa untuk bercakap berinteraksi ketika mereka asyik bermain peranti. Dengan elemen interaksi antara ibu bapa dan anak adalah sesuatu yang perlu dihargai kerana waktu yang hilang kalau terus membiarkan peranti menjadi penghalang kepada ruang interaksi. Apalagi peranti dan masa skrin berlebihan menyebabkan berlaku gangguan tidur kepada kanak-kanak.

Secara kesimpulan, mengawal penggunaan peranti dalam kalangan kanak-kanak, ibu bapa perlu memainkan peranan penting. Kalau ibu bapa sentiasa menggunakan kebanyakan masa bersama peranti, kanak-kanak juga akan meniru tingkah laku ini.

Ibu bapa bukan sahaja perlu melihat semula aspek pengurusan masa dan kesan kepada kanak-kanak terhadap penggunaan peranti. Mereka perlu menilai semula tingkah laku  terhadap kanak-kanak yang membesar dengan peranti.

Itulah pendapat saya yang berfikir, ke mana generasi mendatang?

 Mohd Fudzail Mohd Nor telah aktif menulis di pelbagai medium termasuk sebagai kolumnis portal berita dan memenangi banyak hadiah sastera selama beliau berkelana di luar negara. Kolum Wainuiomata ini adalah bersempena nama bandar universiti beliau di New Zealand. - DagangNews.com

 

KLIK DI SINI UNTUK KOLEKSI ARTIKEL WAINUIOMATA