Kebangkitan filem Kurdish

KURDISTAN merupakan sebuah kawasan di Asia Tengah yang didiami oleh penduduk etnik Kurd. Kaum ini berlainan dengan kaum Turki atau Arab dan beragama Islam Sunni serta mempunyai bahasa sendiri, iaitu bahasa Kurdi.

Saya mempunyai ramai kawan dari etnik Kurd yang baik dan sentiasa sukakan rakyat Malaysia. Dari pandangan saya yang cukup ketara ialah filem-filem Kurdish yang cukup berkesan untuk ditonton. Mengisahkan kehidupan dan perjuangan satu bangsa tanpa negara.

Dengan populasi seramai 45 juta yang tersebar di seluruh Turkiye, Syria, Iraq dan Iran — sedikit yang diketahui tentang hasil budaya kreatif mereka.

Selama beberapa dekad, politik menyebabkan mereka hampir mustahil untuk membuat filem. Bahasa Kurdish ada diharamkan, kemiskinan berleluasa, dan perang saudara Iraq-Kurdish berlarutan sepanjang 1990-an.

Tetapi dalam beberapa tahun kebelakangan ini, Erbil, bandar terbesar di wilayah autonomi Kurdish di Iraq, telah menyaksikan kebangkitan budaya yang diterajui negara dan rakyat yang telah menggalakkan industri filemnya.

Artrole, sebuah organisasi antarabangsa yang memudahkan hubungan budaya dengan Timur Tengah, mendapati bahawa kekurangan infrastruktur seni formal di rantau ini telah menghasilkan inisiatif yang diterajui artis dan kumpulan yang diatur sendiri.

Projek bersama Iraq-Lubnan membuka 14 pawagam baharu di Erbil pada 2013, dan ia dinamakan sebagai Ibu Kota Pelancongan Arab 2014. Perkembangan ini memperkenalkan pendatang baru kepada pembuatan filem dan dokumentari bajet rendah.

Pembuat filem Kurdish mempunyai warisan yang kecil tetapi terkenal untuk diambil.

Yilmaz Güney meletakkan asas pada 1980-an; filemnya yang memenangi Palme d'Or "The Road" (1982) ialah sebuah filem realis puitis yang menggambarkan kesusahan di tenggara Turkiye.

Bahman Ghobadi, setelah membantu Abbas Kiarostami, seorang penulis Iran, menyimpan pendapatannya untuk membuat ciri bahasa Kurdish pertama "A Time for Drunken Horses" (2000).

Jano Rosebiani menjual peralatan pengeluaran kepada Kementerian Kebudayaan Iraq untuk membiayai "Chaplin of the Mountains" (2013). Ini adalah kisah perjuangan harian dan masa dewasa.

Pembuat filem  terlibat dengan konflik pada masa lalu dan sekarang. “14 Julai” (2017),  diarahkan oleh Haşim Aydemir, adalah penceritaan semula yang menggembirakan tetapi menguatkan tentang mogok lapar 1980 oleh tahanan Kurdish. Filem sebegitu cenderung untuk menamakan tokoh yang samar-samar sebagai syahid, dan menghilangkan nuansa dari peristiwa rumit.

Jadi artis Kurdish diaspora global yang membuat karya baharu yang paling menarik dan pelbagai.  Ramai kini dua warganegara, membesar dengan akses kepada pendidikan pembuatan filem, peralatan digital mampu milik dan hubungan antarabangsa.

Pembiayaan yang datang daripada syarikat pengeluaran yang berpangkalan di Jerman, Turkiye dan Belanda, serta institusi kebudayaan Eropah, jelas tidak tertakluk kepada keadaan turun naik di tanah air mereka.

Festival Filem Antarabangsa Duhok (DIFF) kelima—“jambatan antara penerbitan filem Kurdish dan pembikinan filem di seluruh dunia”—disokong oleh Institut Goethe dan Cinema for Peace.

Dokumentari Apo Bazidi "Resistance is Life" (2017), terletak di kem pelarian di sempadan Turkiye-Syria, mengikuti seorang gadis berusia 8 tahun yang mengidolakan pejuang Kurdish wanita yang menentang IS.

Tiada wira atau resolusi yang kemas dalam produksi Iraq-Kurdish yang menghantui "A Dream Before Dying" (2017), yang mengikuti juruteknik pemusnah bom yang bekerja untuk sekutu menentang IS dan menawarkan potret jelas tentang kos psikologi peperangan.

Ciri Kurdish-Belanda "Radio Kobani" (2017) tidak melambai bendera, tetapi banyak hati: ia menyinari kepahlawanan sederhana seorang wanita Kurdish yang menubuhkan stesen radio di bandar Syria yang musnah, memberikan mereka yang masih hidup penduduk sebuah suara.

Kebanyakan karya diasporik ini mencari pulangan, dan menyiasat persoalan kepunyaan. “Beyond Dreams” (2017), diarahkan oleh Rojda Sekersoz, seorang Kurd Sweden mendapat pujian tinggi. Ia mengisahkan tentang Mirja, seorang wanita muda etnik Kurdish meletakkan hidupnya di Stockholm kembali bersama selepas masa penjara.

Dalam "Zer" (2017), seorang lelaki mengembara dari New York ke kawasan pedalaman Kurdish untuk menjejaki kisah neneknya; kisah penemuan diri yang serupa, rumah seolah-olah memegang setiap janji namun tidak banyak diselesaikan.

Referendum kemerdekaan kontroversi Kurd, diikuti dengan konflik dramatik ke atas Kirkuk, membawa banyak ketidakpastian. Ketidakstabilan di rantau ini mungkin menyebabkan kebangkitan sinematik ini terhenti—tetapi kemunduran sedemikian telah lama menghalang percubaan Kurdish untuk ekspresi budaya.

Penghijrahan selanjutnya dari rantau ini, bertemu diaspora yang produktif, sebenarnya mungkin membolehkan lebih banyak suara Kurdish didengari. Mereka selalunya patut didengari.

Tetapi apa yang boleh dianggap sebagai filem Kurdish? Soalan ini agak membingungkan dan pelbagai dimensi. Tidak boleh meletakkan jari pada satu aspek filem dan menggunakannya sebagai faktor penentu untuk menjawab soalan.

Tidak seperti negara lain, masih tanpa negara berdaulat untuk melindungi dan mengenal pasti budaya dan identiti di dalam sempadannya.

Setakat ini, hanya mempunyai percubaan berbeza oleh individu yang berbeza dengan tujuan untuk mencipta dan mewujudkan apa yang boleh dipanggil "Pawagam Kurdish".

Di empat wilayah Kurdistan Selatan (Erbil, Suleymaniyeh, Duhok dan Halabja), bilangan dewan pawagam adalah sangat terhad. Di Kurdistan, seperti di tempat lain, pawagam kini lebih kepada medium paparan rumah.

Individu cenderung menonton filem pada alat elektrik peribadi mereka seperti komputer, TV dan telefon bimbit. Ini adalah salah satu punca penyumbang yang menjadikan pawagam kurang dapat dicapai.

Kerana tanpa dewan pawagam, budaya sinematik tidak boleh dibina. Tanpa budaya sinematik, kesedaran sinematik tidak boleh wujud dan tanpa kesedaran sinematik pawagam itu sendiri tidak dapat diwujudkan. Walaupun, terdapat faktor lain yang menyumbang kepada ketiadaan pawagam di Kurdistan.

Satu lagi sebab ialah ketiadaan akademi dan institusi sinematik di mana pelajar pembikinan filem dalam pelbagai aspek pembikinan filem boleh belajar.

Walaupun Kurdistan mempunyai kolej dan universiti seni, di mana terdapat jabatan pawagam, tetapi institusi ini tidak berjaya menyediakan dan mengembangkan gerakan sinematik.

Sejarah seni negara-negara yang berbeza di dunia boleh dianggap sebagai sejarah yang dikongsi dan sejagat, ini terbukti Kurd boleh mendapat manfaat daripada sejarah negara-negara lain yang luas dan kaya dan menggunakannya untuk kelebihan untuk menubuhkan pawagam  sendiri dan menggunakannya sebagai alat untuk membina negara yang lebih kuat.

Satu lagi faktor  ialah hakikat negara Mesopotamia yang sentiasa ada dan akar umbi ditanam jauh dalam sejarah seluruh rantau ini dan sejarah tamadun.

Di sebalik semua peristiwa sejarah dan politik, pencerobohan dan dibahagikan kepada beberapa bahagian, Orang Kurdish telah berjaya melindungi dan membezakan bahasa dan budaya daripada negara jiran, seperti Arab, Turki dan Parsi.

Sejarah panjang pertikaian dan peristiwa ganas telah membawa kepada dunia cerita menarik yang luas yang boleh menghasilkan idea sinematik yang menarik.

Selain daripada ini, banyak pemberontakan dan revolusi oleh pergerakan politik yang berbeza dalam tempoh sejarah Kurdistan yang berbeza, telah menghasilkan satu alam yang berbeza dengan cerita.

Kesedaran individu dan sosial secara automatik mungkin ketinggalan di belakang semua strategi mudah. Kerana percubaan sebelum ini telah membuktikan terdapat penonton yang ramai dan meriah, lapar dan dahaga untuk lebih banyak produksi Kurdish.

Saya turut menanti kebangkitan filem Kurdish kerana minat sejarah, peradaban dan tamadun bangsa Kurd. - DagangNews.com

Mohd Fudzail Mohd Nor telah aktif menulis di pelbagai medium termasuk sebagai kolumnis portal berita dan memenangi banyak hadiah sastera selama beliau berkelana di luar negara. Kolum Wainuiomata ini adalah bersempena nama bandar universiti beliau di New Zealand. - DagangNews.com

 

KLIK DI SINI UNTUK KOLEKSI ARTIKEL WAINUIOMATA