Kepercayaan awam tanpa reformasi SPRM hanyalah semata-mata fantasi - C4 Center

Ini adalah kenyataan akhbar oleh Pusat Membanteras Rasuah dan Kronisme (C4 Center) mengenai laporan Bloomberg baru-baru ini yang mendakwa pengaruh tidak wajar oleh Perdana Menteri Anwar Ibrahim terhadap siasatan Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM). Pusat C4 membangkitkan kebimbangannya tentang kekurangan kebebasan SPRM secara berterusan, dan kegagalan kerajaan menangani kebimbangan orang ramai terhadap isu ini dengan secukupnya:

PADA 26 September 2024, Bloomberg mengeluarkan laporan yang memetik tiga sumber yang mendakwa Perdana Menteri Anwar Ibrahim telah mengarahkan Ketua Pesuruhjaya Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) Azam Baki supaya tidak menyiasat Farhash Wafa Salvador Rizal Mubarak berhubung pembelian sahamnya dalam HeiTech Padu Bhd.

Bloomberg juga melaporkan Azam Baki telah menyatakan kepada pegawai SPRM bahawa Anwar telah mengarahkannya untuk melancarkan siasatan terhadap bekas perdana menteri Dr Mahathir Mohamad, tiga anak lelakinya, dan bekas menteri kewangan Daim Zainuddin sebaliknya.

Pejabat Perdana Menteri dan juga SPRM telah menafikan dakwaan ini berulang kali. Namun begitu, kredibiliti SPRM masih dipertikaikan sementara ia diletakkan di bawah bidang kuasa Pejabat Perdana Menteri, mencemarkan mana-mana dan semua operasi penguatkuasaan dengan persepsi bahawa ia bermotifkan politik.

Pusat Membanteras Rasuah dan Kronisme (C4 Center) dengan itu menggesa sekeras-kerasnya kerajaan meneruskan reformasi kebebasann SPRM bagi memisahkannya daripada kawalan Pejabat Perdana Menteri.

Sejak Anwar Ibrahim naik pucuk pimpinan, tangkapan dan penyiasatan terhadap ahli politik sama ada yang bersidang mahupun bekas yang dijalankan oleh SPRM telah menyebabkan ramai, terutamanya dalam pakatan pembangkang, menuduh Anwar menggunakan SPRM sebagai alat politik untuk menutup mulut dan menakut-nakutkan pihak lawan.

Bagi seorang Perdana Menteri yang menggembar-gemburkan dirinya dan pentadbirannya sebagai komited kepada prinsip tadbir urus yang baik, laporan terbaru oleh Bloomberg ini terutamanya merosakkan reputasi Anwar di tengah-tengah meningkatnya suara-suara rasa tidak puas hati yang turut mempersoalkan mengapa individu tertentu kekal sebagai sebahagian daripada pentadbiran Anwar — iaitu Timbalan Perdana Menteri Zahid Hamidi dan Menteri Perdagangan, Pelaburan dan Industri Tengku Zafrul — kedua-duanya didakwa kuat terlibat dalam skandal rasuah besar-besaran.

Siasatan terhadap Zahid dan pembebasan berikutnya yang tidak dibebaskan, khususnya, telah menyebabkan ramai yang meragui komitmen Anwar terhadap antirasuah, dan memberanikan pengkritiknya dalam pembangkang untuk mencabar pendiriannya.

Dakwaan salah guna kuasa oleh Anwar dalam mengarahkan operasi SPRM boleh difahami. Walaupun SPRM adalah agensi penguatkuasaan yang mempunyai kuasa untuk menjalankan penyiasatan, membuat tangkapan, dan membuat penghujahan untuk memulakan pendakwaan melalui Peguam Negara terhadap individu di bawah Akta Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia 2009 — kuasa yang serupa dengan Polis Diraja Malaysia — ia jatuh di bawah dan menerima pembiayaan melalui Pejabat Perdana Menteri.

Kemunculan pengaruh tidak wajar tidak berakhir di situ, kerana perkhidmatan berterusan ketua pesuruhjaya SPRM Azam Baki juga kontroversi, setelah dilantik dan dilantik semula ke jawatan itu menurut seksyen 5(1) dan (2) Akta SPRM 2009.

Manakala peruntukan Akta tersebut menetapkan bahawa pelantikan dibuat oleh Yang di-Pertuan Agong atas nasihat Perdana Menteri, pemakaian Perkara 40(1A) Perlembagaan Persekutuan membayangkan bahawa istilah “atas nasihat” meminimumkan peranan YDPA dalam hal ini kepada formaliti, bermakna Perdana Menteri bertanggungjawab sepenuhnya terhadap keputusan untuk melantik semula Azam Baki.

Ini jelas menunjukkan percanggahan kepentingan — bagaimanakah ketua pesuruhjaya SPRM sepatutnya menjalankan tugas mereka secara saksama apabila kedudukan mereka diputuskan sewenang-wenangnya oleh Perdana Menteri?

Pada 7 Oktober 2024, Azam Baki terus membalas kritikan, menyatakan bahawa ia "tidak adil", menegaskan semula bahawa beliau tidak menerima arahan daripada sesiapa, dan fungsi SPRM dilaksanakan mengikut undang-undang.

Pembelaan ini adalah kekanak-kanakan yang membingungkan kerana ia menafikan kekurangan pemahaman sepenuhnya tentang persepsi tadbir urus baik dari perspektif orang ramai mahupun pembangkang.

Orang ramai tidak mempunyai cara untuk mengetahui proses membuat keputusan yang berlaku di sebalik tabir, dan pemimpin pembangkang akan mencari sebarang jalan untuk mengkritik kerajaan dan institusinya tanpa mengira. Penyelesaian yang jelas untuk memenangi keyakinan orang ramai dan mengurangkan cara pembangkang membuat kritikan dalam konteks ini adalah dengan mereformasi SPRM.

Malangnya, kerajaan telah memilih untuk mengambil jalan yang jauh lebih buruk untuk menghapuskan kritikan oleh pembangkang — pada 8 Oktober 2024, bekas ahli majlis tertinggi UMNO Isham Jalil telah dipanggil untuk disoal siasat polis berhubung catatannya di Facebook di mana beliau mencabar Perdana Menteri untuk menyaman Bloomberg untuk laporan mereka, yang sama dengan taktik intimidasi untuk menutup kritikan.

Satu langkah ke hadapan, satu langkah ke belakang

Malah dalam keadaan di mana kerajaan Anwar cuba komited kepada pembaharuan isu-isu seperti pelantikan untuk pengawasan dan institusi penguatkuasaan, ia gagal apabila diukur berbanding inisiatif yang sama sebelum ini. Strategi Pencegahan Rasuah Kebangsaan (NACS) 2024-2028 — dokumen yang bertujuan untuk menjelaskan rancangan kerajaan dalam melaksanakan langkah-langkah dan pembaharuan pencegahan rasuah — menetapkan bahawa melihat semula keperluan pelantikan dan pemecatan Ketua Pesuruhjaya SPRM akan menjadi substrategi jangka panjang, dengan jangkaan tempoh 4-5 tahun untuk pelaksanaan.

Kita tidak perlu melihat jauh ke belakang pada masa lalu untuk melihat bahawa ini adalah versi lemah dari strategi serupa dalam Rancangan Anti-Rasuah Nasional (NACP) 2018-2023, yang mencadangkan Rang Undang-undang Pelantikan Awam untuk "mengawal pelaksanaan Kuasa Eksekutif berkenaan dengan Pelantikan Awam ke pejabat berperlembagaan dan berkanun tertentu”.

Fakta pada masa ini tidak membawa kepada sebarang kesimpulan yang jelas tentang apa yang akan berlaku seterusnya, dan kemungkinan yang timbul tidak menjadi petanda yang baik untuk tadbir urus yang baik di Malaysia.

Sekiranya identiti sumber Bloomberg ditemui, mereka berkemungkinan tidak akan menerima perlindungan pemberi maklumat di bawah undang-undang semasa kerana perlindungan hanya diberikan apabila aduan dibuat kepada badan penguatkuasa — tetapi bagaimanakah seseorang itu dijangka akan membocorkan rahsia kepada agensi penguatkuasaan yang mereka tuduh itu? Kedua-dua situasi ini, walaupun hipotesis, adalah kemungkinan yang sangat nyata dan akan menjadi langkah mundur yang ketara dari segi tadbir urus.

Anwar dan pentadbirannya mesti dimaklumkan bahawa cara terbaik ke hadapan yang tidak berkompromi dengan tadbir urus yang baik adalah dengan meneruskan reformasi SPRM, termasuk memisahkan institusi itu daripada Pejabat Perdana Menteri, serta memperkenalkan mekanisme baharu yang membolehkan ketua pesuruhjaya dipilih untuk peranan itu.

C4 Center telah lama berkempen untuk mendapatkan kebebasan sepenuhnya SPRM daripada cabang eksekutif kerajaan, mencadangkan agar keseluruhan institusi itu diletakkan di bawah bidang kuasa Parlimen, mungkin melalui pindaan Perlembagaan. Selain itu, cadangan supaya Jawatankuasa Pilihan Khas Parlimen mengenai Rasuah dipertanggungjawabkan dengan penamaan pesuruhjaya kepada suruhanjaya pencegahan rasuah itu dibuat.

Kerajaan mesti sedar bahawa pembaharuan ini bukan sahaja penting pada dasarnya tetapi juga sensitif terhadap masa. Pentadbiran Anwar telah menghadapi kritikan yang semakin meningkat kerana ketidakupayaan mereka untuk menangani rasuah dengan secukupnya walaupun begitu kerap memberi kata-kata kepadanya — defisit kepercayaan awam semakin meningkat.

Memelihara kepercayaan orang ramai terhadap pentadbiran menjadikan kerajaan perlu menyegerakan pembaharuan tadbir urus yang baik seperti ini.

Kerajaan harus ingat bahawa mereka tidak memerintah dengan majoriti, dan bahawa 2020 telah menunjukkan kepada kita bahawa politik negara boleh berubah dalam sekelip mata — muhibah dan kepercayaan adalah sumber yang terhad dan akan menjadi kering jika tidak diuruskan. - DagangNews.com