Grab ambil alih foodpanda: Ancaman monopoli sektor perkhidmatan penghantaran makanan

INDUSTRI perkhidmatan penghantaran makanan di Asia Tenggara dikejutkan dengan kebarangkalian yang Grab Holdings Ltd bakal mengambil alih Foodpanda. Ini telah menimbulkan kebimbangan dalam kalangan pengguna harian yang bergantung kepada perkhidmatan ini.

Foodpanda, merupakan salah satu syarikat perkhidmatan penghantaran makanan kedua terbesar di rantau ini, yang kini menguasai 30-40% bahagian pasaran di setiap negara yang dikendalikannya.

Jika betul Grab bakal mengambil alih Foodpanda, ini bermaksud Grab bakal menjadi dominan dalam sektor ini yang boleh memberi kesan ketara terhadap struktur harga, kerana Grab berpotensi menentukan yuran penghantaran dan kadar komisen kepada restoran rakan kongsinya serta boleh menjejaskan mata pencarian pemandu penghantaran dan pemilik restoran yang bergantung pada platform ini.

Sebagai contoh, apa yang berlaku sebelum ini,  apabila Grab mengambil alih operasi Uber di Malaysia, ia menimbulkan kebimbangan mengenai penyatuan kuasa dalam pasaran e-hailing.

Dengan Grab sudah menjadi pemain penting dalam sektor e-hailing, pengambilalihan ini mengancam untuk mengurangkan persaingan dan meningkatkan dominasi Grab, yang boleh membawa kepada harga yang lebih tinggi dan pilihan terhad kepada pengguna.

Memahami Apa Itu Monopoli

Monopoli berlaku apabila satu syarikat atau entiti menguasai pasaran tertentu, mengawal kebanyakan, jika tidak semua, sebahagian besar dari pasaran. Dalam senario sedemikian, persaingan hampir tidak lagi wujud, membolehkan entiti monopoli menggunakan kawalan yang besar terhadap harga, kualiti, dan ketersediaan produk atau perkhidmatan.

Ini bermakna pengguna dibiarkan dengan sedikit atau tiada pilihan langsung, dan satu-satunya pilihan mereka adalah menggunakan produk atau perkhidmatan yang disediakan oleh entiti monopoli. Monopoli boleh timbul atas pelbagai faktor, seperti peraturan kerajaan, pemilikan sumber utama, atau keunggulan teknologi.

Sejarah monopoli mendedahkan interaksi kompleks ekonomi, politik, dan undang-undang, melukis gambaran yang kaya sehingga melampaui dominasi pasaran mudah.

Di Malaysia, pembentukan monopoli boleh disebabkan oleh halangan kemasukan yang menghalang pesaing berpotensi daripada memasuki pasaran.

Halangan ini mungkin termasuk skala ekonomi yang membawa kepada monopoli semula jadi, kawalan ke atas sumber fizikal, sekatan undang-undang ke atas persaingan, paten, tanda dagangan, perlindungan hak cipta, dan amalan anti-persaingan.

Implikasi Monopoli Terhadap Masa Hadapan

Implikasi monopoli Grab yang berpotensi membawa kepada pengaruh yang besar ke atas, bukan sahaja harga tetapi juga struktur pasaran khidmat penghantaran makanan. Salah satu kesan monopoli yang paling segera ialah kawalan harga. Tanpa persaingan, syarikat monopoli boleh menetapkan harga sesuka hati, menjadikan ia  terhad tanpa pilihan dan menyebabkan pengguna membayar apa sahaja harga yang telah ditetapkan.

Apabila ini berlaku, harga kemungkinan akan menjadi lebih tinggi, kerana pengguna tidak mempunyai alternatif untuk beralih kepada pembekal lain. Sebagai contoh, bayangkan, pengguna hanya mempunyai pilihan satu perisa ais krim, satu model kereta, atau satu pilihan telefon bimbit. Kekurangan kepelbagaian dalam produk dan perkhidmatan boleh menyekat inovasi dan menghalang keupayaan pengguna untuk mencari pilihan yang benar-benar memenuhi keperluan mereka.

Tambahan, jika Grab menjadi pemain dominan, ia mungkin mempunyai lebih banyak kawalan ke atas jenis masakan yang ditawarkan serta restoran-restoran yang dipromosikan di platformnya. Ini berpotensi mengurangkan pelbagai dan pengalaman masakan yang boleh diakses oleh pengguna,sekaligus mengehadkan pilihan mereka.

Tidak dinafikan, persaingan menjadi pemangkin buat syarikat untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan mereka. Dengan monopoli, insentif untuk menawarkan perkhidmatan yang luar biasa mungkin berkurangan, ia berpotensi membawa kepada penurunan kualiti keseluruhan pengalaman perkhidmatan penghantaran makanan.

Persaingan adalah penggerak di sebalik inovasi. Apabila beberapa syarikat bersaing untuk mendapatkan pengguna, mereka berusaha untuk membezakan diri mereka melalui kualiti, ciri, dan harga. Monopoli, sebaliknya, boleh menyebabkan entiti yang menguasai sektor tersebut cepat berpuas hati. Pemain dominan akan menjadi terlalu selesa dalam kedudukannya, menghalang inovasi dan menyekat pencabar berpotensi. Ini akhirnya memudaratkan pengguna untuk mendapatkan produk dan perkhidmatan baru yang lebih baik.

Pengawasan Kawal Selia

Potensi monopoli pasaran penghantaran makanan di Asia Tenggara telah menimbulkan persoalan mengenai peranan pihak berkuasa kawal selia dalam mengekalkan pasaran yang seimbang dan berdaya saing. Salah satu pengajaran utama daripada pengambilalihan Uber oleh Grab pada masa lalu ialah kepentingan pengawasan kawal selia.

Pengawal selia mempunyai peranan penting dalam memastikan persaingan kekal sihat dan kepentingan kedua-dua perniagaan dan pengguna dilindungi. Sebagai contoh, suruhanjaya persaingan, seperti Suruhanjaya Persaingan Malaysia (MyCC), boleh meneliti pengambilalihan untuk menilai kesannya terhadap persaingan dan dinamik pasaran. Badan kawal selia ini boleh menetapkan syarat atau menyekat pengambilalihan yang akan membawa kepada kawalan pasaran yang berlebihan.

Dalam kes pengambilalihan Grab-Foodpanda yang berpotensi untuk dimeterai ini, ia berada dalam bidang kuasa MyCC untuk menilai dengan teliti perjanjian itu. Tumpuan harus diberikan sama ada pengambilalihan itu akan mengurangkan persaingan, mewujudkan halangan kemasukan untuk pemain baharu, atau membawa kepada harga yang lebih tinggi kepada pengguna.

Sekiranya pengambilalihan melepasi ujian ini, ia boleh diteruskan tanpa menimbulkan kebimbangan utama. Walau bagaimanapun, jika terdapat tanda-tanda bahawa ia boleh mengakibatkan monopoli atau merosakkan dinamik pasaran, campur tangan pengawalseliaan mungkin diperlukan untuk mengekalkan pasaran yang seimbang.

Jika pengambilalihan diteruskan, adalah penting untuk pihak berkuasa pengawalseliaan dilengkapi dan diberi kuasa untuk memantau pasaran dan mengambil tindakan bila perlu. Dasar persaingan dan undang-undang persaingan sedia ada perlu cukup mantap untuk menangani cabaran yang berpunca daripada potensi kawalan monopoli.

Selain itu, memperkasakan badan kawal selia diperlukan untuk memastikan mereka mempunyai sumber dan kuasa untuk melindungi persaingan dalam landskap yang didorong oleh teknologi yang sentiasa berkembang.

Tiada Keseimbangan Kuasa

Pengambilalihan Foodpanda oleh Grab boleh mewujudkan perubahan ketara dalam keseimbangan kuasa dalam landskap perkhidmatan penghantaran makanan Asia Tenggara.

Mencegah monopoli yang berlebihan bukan sahaja demi kepentingan pengguna tetapi juga demi kepentingan memupuk ekonomi yang sihat, bertenaga dan dinamik.

Walaupun persaingan boleh menjadi sengit, ia adalah kuasa penting yang memacu inovasi dan memastikan harga dan pilihan yang adil untuk pengguna.

Walaupun masa hadapan sektor ini di Asia Tenggara masih tidak menentu disebabkan isu ini,  satu perkara yang jelas: ancaman monopoli adalah kebimbangan utama yang mesti ditangani dengan segera. Sama ada melalui pengawasan peraturan, peraturan kendiri industri, atau gabungan kedua-duanya, mencari keseimbangan yang tepat antara persaingan dan penyatuan adalah penting untuk memastikan sektor perkhidmatan penghantaran makanan ini terus berkembang maju dalam era digital ini. - DagangNews.com

Wan Mohd Farid Wan Zakaria adalah Pensyarah Kanan Fakulti Pengurusan & Perniagaan UiTM Cawangan Johor, Kampus Segamat

KLIK DI SINI UNTUK KOLEKSI ARTIKEL EKSPONEN