SIKAP TAMAK PUNCA BERLAKUNYA KRISIS KEWANGAN SEJAGAT

ISLAM melarang sifat tamak dan boros, perjanjian yang mengelirukan (gharar), dan transaksi spekulasi. Malah, agama Yahudi dan Kristian juga sama-sama menentang amalan buruk ini. 

Tetapi, dalam sistem ekonomi kini jelas berlaku pemisahan antara agama dan ekonomi kerana matlamatnya untuk memaksimumkan keuntungan.

Istilah 'krisis kewangan sejagat' (GFC) merujuk kepada gangguan dalam kewangan pasaran menyebabkan kekangan kepada aliran kredit kepada rakyat dan perniagaan, seterusnya memberi kesan buruk kepada ekonomi sebenar dalam pasaran barangan dan perkhidmatan. 

Dalam situasi ini, pelabur tanpa sedar telah kehilangan sejumlah besar pelaburan mereka dan institusi kewangan tiba-tiba rugi sebahagian besar daripada nilai.

Terdapat hujah bahawa punca utama krisis kewangan adalah disebabkan oleh kelonggaran piawaian pinjaman yang sering diterima pakai oleh institusi kewangan konvensional - didorong oleh ketamakan dan selera untuk pulangan yang lebih tinggi, dan dipermudahkan lagi dengan ketiadaan peraturan kerajaan yang mencukupi dan kawalan bersesuaian. Adakah ini benar?

Tetapi mengapa bank perdagangan lalai dan menerima cara yang melampaui batas norma pinjaman mereka walaupun menyedari tentang risiko yang lebih tinggi dan kerosakan akibat daripada amalan tersebut? 

Bacaan daripada tulisan Chapra, pada 2009 menjelaskan tiga faktor motif bank untuk memulakan pemberian pinjaman yang berlebihan dan tidak berhemat :

• Kekurangan perkongsian untung rugi (PLS) antara pemberi pinjaman dan peminjam yang membawa kepada disiplin yang tidak mencukupi dalam sistem kewangan

• Pengembangan besar dalam saiz terbitan instrumen kewangan seperti CDS

• Petua 'Almost impossible to fail', sikap bank-bank besar yang memberi jaminan bahawa bank pusat akan menyelamatkan mereka jika krisis berlaku

Leveraj yang tinggi dan hutang berlebihan adalah racun utama yang menjadi punca krisis dan 'kemelesetan besar ekonomi'. 

Statistik dan data merekodkan bahawa jumlah hutang negara maju (terdiri daripada isi rumah, syarikat, institusi kewangan dan kerajaan) berbeza antara 300% dan 600% daripada Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK).

Berasaskan pembelian aset atau transaksi pajakan, pembiayaan Islam berkembang sejajar dengan ekonomi sebenar, oleh itu mengehadkan penciptaan kredit. 

Pemenang Hadiah Nobel 1988, ahli ekonomi Perancis, Maurice Allais telah meramalkan bahawa struktur global krisis ekonomi tidak dapat dielakkan dan memberi amaran terhadap akibatnya.

Beliau berhujah bahawa jalan keluar daripada krisis sedemikian yang terbaik adalah melalui pembaharuan struktur yang jauh melampaui menangani gejala krisis untuk merangka sistem kewangan yang cekap dan mampu mencegah krisis tersebut berlaku pada masa hadapan.

Terdapat dua komponen asas yang termaktub dalam cadangan ini iaitu sistem ekonomi sedang melaraskan kadar faedah kepada 0% dan menyemak semula kadar cukai kepada kira-kira 2%. 

Secara kebetulan, ini adalah elemen teras ekonomi Islam sejak riba diharamkan dan mewajibkan semua orang Islam yang mempunyai nilai bersih minimum melebihi keperluan asas mereka untuk membayar zakat (2.5% daripada harta yang telah dimiliki lebih daripada setahun).

Apa yang diperlukan dalam kewangan konvensional adalah tadbir urus yang lestari. Institusi kewangan Islam mempunyai tambahan lapisan tadbir urus dalam Lembaga Pengawas Syariah. Itu adalah sesuatu yang tiada dalam kewangan konvensional sebelum GFC. 

Oleh itu, kehadiran peraturan yang lebih kukuh rangka kerjanya mampu menghalang sekurang-kurangnya sebahagian kemunculan salah satu daripada krisis kewangan yang paling teruk di era sejarah moden ini.

Kewangan Islam tidak maksum daripada tempias kemelesetan ekonomi kerana GFC ini. Kemelesetan global turut mempengaruhi institusi kewangan Islam.

Bagaimanapun, kewangan Islam kekal berdaya tahan walaupun terdapat ketidaktentuan persekitaran semasa kewangan global.

Telah dibincangkan bahawa jika amalan perbankan global mematuhi kepada prinsip kewangan Islam, maka, krisis global akan dihalang atau kesan negatifnya yang ketara dapat dikurangkan. 

Hujah ini dibina atas fakta bahawa kebanyakan, jika tidak semua, faktor-faktor yang telah menyumbang kepada pembangunan dan penyebaran GFC dapat disekat dengan peraturan dan bimbingan syariah.

Sekurang-kurangnya secara teori, adalah mustahil untuk krisis terhasil daripada gadai janji subprima, risiko yang tidak mencukupi penilaian, instrumen kewangan yang kompleks untuk mengalihkan risiko, spekulasi dan jualan pendek, leveraj yang berlebihan dan kelonggaran rangka kerja kawal selia, jika ciri-ciri muamalat dilaksanakan. 

Sebab-sebabnya adalah seperti berikut:

• Adalah bertentangan dengan prinsip syariah untuk menjual hutang dengan hutang. Terdapat peraturan yang sangat mudah tetapi asas dalam Islam berdagang, seseorang tidak boleh menjual atau memajak melainkan dia memiliki aset sebenar

• Urus niaga pemberian pinjaman adalah berdasarkan konsep aset sokongan. Akibatnya, pinjaman gadai janji di bawah sistem tersebut akan disokong oleh struktur aset yang kukuh yang melindungi industri perbankan daripada kemungkinan pinjaman terbiar tanpa bayaran. Islam mengajarkan 'kesederhanaan' dalam semua aspek kehidupan dan memerintahkan umat Islam untuk hidup mengikut

• Islam mengambil berat yang khusus dalam memupuk erat hubungan dan kepercayaan antara institusi kewangan dan pelabur. Hubungan ini menunjukkan bahawa tahap ketelusan yang tinggi akan dikongsi antara pihak terlibat dalam transaksi perniagaan

• Sistem kawalan kawal selia Islam menetapkan bahawa bakal pelabur dan semua pihak berkepentingan mesti sedar peluang dan risiko dalam kontrak perniagaan. Risiko mesti dimaklumkan secara eksplisit kepada semua pihak berkepentingan dan kewangan institusi berkewajipan untuk mematuhi standard pendedahan dan ketelusan yang komprehensif

• Islam menganggap hubungan antara pemberi pinjaman (institusi kewangan) dan peminjam (pelabur) sebagai transaksi perkongsian, di mana pemberi pinjaman mempunyai kepentingan berterusan transaksi tersebut. Kedua-dua pemberi pinjaman dan peminjam mempunyai kepentingan bersama dalam urus niaga dan tawaran 'subprima' sangat tidak mungkin berlaku

• Kewangan Islam mementingkan sifat moral yang fitrah dan praktikal untuk mereka yang berminat melabur dalam tanggungjawab sosial dan beretika dalam potfolio pelaburan 

Atas sebab-sebab yang disebutkan di atas, seseorang boleh menuntut dengan yakin bahawa prinsip Islam boleh mengurangkan kebarangkalian kehadiran dan impak sebenar GFC. - DagangNews.com

Dr Razli Ramli merupakan Pensyarah Kanan, Sekolah Perniagaan Antarabangsa Azman Hashim (AHIBS)
Universiti Teknologi Malaysia dan juga Felo Adjung Institut Perbankan dan Kewangan Islam (IIiBF) di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia