Konflik sempadan Syria dan Iraq

SAYA melihat sempadan Syria dan Iraq di sebelah timur bersempadan dengan Laut Mediterranean. Syria juga berkongsi sempadan dengan negara-negara Turki, Iraq, Jordan, Israel, dan Lubnan. Lebih separuh daripada Syria diliputi oleh Gurun Syria, yang menjangkau beberapa negara lain di Timur Tengah.

Sempadan Iraq-Syria dan membentang sepanjang 599 km merentasi Upper Mesopotamia dan padang pasir Syria, dari tripoint dengan Jordan di barat daya ke tripoint dengan Turki di timur laut.

Sempadan bermula di barat di titik tiga dengan Jordan, dengan bahagian awal merupakan kesinambungan garis lurus panjang yang membentuk bahagian timur sempadan Jordan-Syria.

Sempadan itu kemudiannya beralih di sekitar sungai Euphrates dan persimpangan sempadan Al-Qa'im, meneruskan ke utara melalui satu siri garis lurus pendek, dan kemudian ke utara-timur ke sungai Tigris. Sungai Tigris kemudian membentuk bahagian sempadan 3-4 batu yang pendek sehingga ke tripoint Turki di pertemuan dengan sungai Khabur.

Terdapat tiga lintasan sempadan rasmi antara Syria dan Iraq, dan satu lintasan sementara:

1. Lintasan sempadan Rabia, di jalan Al-Shaddadah–Mosul, adalah lintasan rasmi paling utara.
   
    
2. Persimpangan sempadan Al-Qa'im antara Abu Kamal di Syria dan Al Qa'im di Iraq. Sejak pembukaan semula lintasan sempadan, militia Kata'ib Hezbollah yang disokong Iran, sebuah kumpulan di bawah Unit Mobilisasi Popular, telah memainkan peranan penting dalam ketenteraan dan keselamatan di bahagian sempadan Iraq.
   
    
3. Lintasan sempadan Al Waleed, yang dikenali di Syria sebagai al-Tanf, terletak di Daerah Ar-Rutba di Wilayah Al Anbar, berhampiran dengan titik paling barat Iraq dan titik paling timur laut Jordan, di wilayah padang pasir Badia. Ia berfungsi sebagai pusat pemeriksaan sempadan utama di lebuh raya antara Damsyik dan Baghdad. Pusat pemeriksaan al-Tanf terletak di sebelah sempadan Syria, di wilayah Homs. Terdapat kem pelarian Palestin di kedua-dua belah: kem Al-Waleed di sebelah Iraq dan kem Al Tanf di sebelah Syria.

Lintasan Sempadan Semalka ialah jambatan pontun merentasi Sungai Tigris yang ditubuhkan oleh Kerajaan Wilayah Kurdistan dari tripoint Iraq-Syria-Turki, dan hanya di utara Faysh Khabur di Iraq.

Sepanjang hampir dua dekad yang lalu, kehadiran pelbagai pasukan tentera dan keselamatan  telah mengubah daerah sempadan Syria di Bukamal dan daerah jiran Qa'im di Iraq.

Berikutan berakhirnya kekhalifahan Negara Islam yang mengisytiharkan diri sendiri, militia yang disokong Iran mula memainkan peranan utama di kawasan itu, mengubahnya menjadi titik kilat antara Iran dan sekutunya di satu pihak dan Amerika Syarikat dan Israel di pihak yang lain.

Dari akhir 1960-an hingga 2003, persaingan antara cawangan Iraq dan Syria Parti Baath mengakibatkan kehadiran tentera dan birokrasi yang kuat di sepanjang sempadan, mengurangkan hubungan rentas sempadan.

Selepas 2003, sempadan Iraq-Syria menjadi saluran untuk pejuang jihad memasuki Iraq untuk memerangi tentera Amerika. Apabila pemberontakan Syria bermula pada 2011, aliran itu telah diterbalikkan apabila pejuang jihad memasuki Syria untuk memerangi kerajaannya.

Selepas Negara Islam dikalahkan, Syria dan Iraq secara rasmi membuka semula lintasan sempadan Qa'im-Bukamal pada awal Oktober 2019. Bagaimanapun, pijakan yang telah diukir oleh kumpulan yang disokong Iran di kawasan itu telah menjadikan sempadan itu sebagai perhubungan untuk unjuran pengaruh serantau Iran dan titik konfrontasi antara Tehran dan musuhnya.

Ketenteraan sempadan telah mengaburkan garis antara institusi formal dan tidak formal dan mengaburkan siapa yang akhirnya memegang kuasa dan mentadbir kawasan itu.

Kebanyakan penduduk Sunni di Bukamal dan Qa'im telah sebahagian besarnya dilucutkan hak untuk menguruskan hal ehwal mereka sendiri sama ada kerana mereka telah dipindahkan atau kerana kawasan mereka telah menjadi medan untuk persaingan geopolitik dan operasi militan yang disokong Iran dikeluarkan dari tempatan.

Memandangkan kepentingan dan pakatan masing-masing militan yang ramai ini dan cara mereka yang berbeza untuk melibatkan diri dengan dinamik tempatan dan persaingan serantau, kawasan sempadan Qa’im-Bukamal akan terus tidak menentu dan tidak stabil.

Ketegangan antara beberapa institusi rasmi tentera, keselamatan, dan awam Iraq dan Syria dan militan yang disokong Iran menghalang Baghdad dan Damsyik daripada memulihkan kedaulatan dan kapasiti tadbir urus yang mereka miliki sebelum ini ke atas kawasan itu.

Baik atau buruk, kehadiran proksi yang disokong Iran yang berlarutan menyebabkan Iraq dan Syria tidak mempunyai pilihan selain untuk menampung kepentingan Iran pada tahap tertentu.

Sempadan Qa’im-Bukamal menghadapi dilema. Sebarang kelemahan militia sekutu Iran mungkin memberi peluang kepada Negara Islam untuk memulihkan dirinya. Walau bagaimanapun, jika militia ini kekal mengawal kawasan itu, sempadan akan kekal sebagai titik kilat konflik antara Iran dan musuhnya, terutamanya Amerika Syarikat dan Israel.

Di tengah-tengah konflik berulang yang melanda kawasan itu sejak hampir dua dekad yang lalu, zon sempadan Qa’im-Bukamal telah menjadi berpecah-belah. Namun kawasan itu juga kini merupakan arteri utama yang menghubungkan Baghdad dan Damsyik dan dihuni oleh pelbagai kumpulan yang bersekutu dengan Iran. Akibatnya, strategi serantau Tehran berkait rapat dengan perkembangan di sepanjang sempadan Iraq-Syria ini.

Pada masa yang sama, kerana peperangan, bandar-bandar dan kampung-kampung di kedua-dua belah sempadan telah sebahagian besarnya berkurangan penduduk. Aktiviti ekonomi telah merudum, dan fabrik sosial Qa’im dan Bukamal telah banyak diubah.

Terutamanya di Bukamal, ramai orang yang melarikan diri dari konflik atau yang dipindahkan tidak boleh kembali kerana ketidakstabilan berterusan dan ketidakpastian yang berlarutan.

Dalam persekitaran sedemikian, Iran dan sekutunya telah membina kehadiran mereka dan mewujudkan hubungan antara kubu geografi mereka di Iraq dan Syria. Tetapi projek yang belum selesai ini akan terus menghadapi kesukaran besar. Serangan udara Amerika dan Israel yang dilaporkan ke atas kedudukan militia di kawasan sempadan menunjukkan bahawa Iran dan sekutunya masih belum memperoleh koridor darat yang selamat untuk mengangkut pejuang dan bekalan merentasi sempadan.

Pada masa yang sama, penduduk tempatan Sunni di Qa'im dan Bukamal mempunyai syak wasangka yang mendalam tentang militan pro-Iran dalam kalangan mereka, satu realiti yang meningkatkan rasa tidak selamat militan terhadap penduduk kawasan itu.

Untuk mengimbangi, militia telah cuba untuk kekal di luar pusat bandar sambil membenamkan diri mereka dalam ekonomi tempatan dan menggunakan sempadan untuk merekrut lebih ramai rakan kongsi tempatan.

Ketegangan antara institusi tentera rasmi, keselamatan dan awam di Iraq dan Syria serta militia akan menghalang keupayaan Tehran untuk membentuk semula pengurusan sempadan semata-mata untuk menampung kepentingannya sendiri. Walaupun pengaruh Iran yang besar di Baghdad dan Damsyik, terdapat kuasa dalam kerajaan pusat, pentadbiran negeri dan pihak berkuasa tempatan kedua-dua negara yang lebih suka meneruskan jalan bebas atau curiga dengan niat Iran.

Selain itu, kehadiran Amerika yang berdekatan dan pengaruh Rusia yang tiada tandingan di Syria meletakkan lebih banyak had pada keupayaan Iran untuk menentukan tingkah laku pihak berkuasa negara dan tempatan di Iraq dan Syria.

Ramai militan yang aktif di sekitar Qa’im dan Bukamal serta agenda berbeza mereka akan memanjangkan konfigurasi semula dinamik kuasa dan struktur pemerintahan, menyuntik tahap ketidakpastian yang besar ke dalam masa depan sempadan Iraq-Syria.

Saya melihat ketidakstabilan ini berterusan walau Syria dan Iraq sama bangsa Arab dengan percaturan antara Sunni dan Syiah berpanjangan. - DagangNews.com

Mohd Fudzail Mohd Nor telah aktif menulis di pelbagai medium termasuk sebagai kolumnis portal berita dan memenangi banyak hadiah sastera selama beliau berkelana di luar negara. Kolum Wainuiomata ini adalah bersempena nama bandar universiti beliau di New Zealand. - DagangNews.com

 

KLIK DI SINI UNTUK KOLEKSI ARTIKEL WAINUIOMATA