Penyambungan khidmat Azam Baki: tanda kelemahan institusi SPRM yang berterusan walaupun tindakan meningkat - C4 Center

PADA 10 Mei 2023, dilaporkan bahawa Ketua Pesuruhjaya Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) semasa Azam Baki sebagai ketua pesuruhjaya telah dilanjutkan selama setahun lagi. Penggalnya berakhir pada 12 Mei, dengan pelanjutan itu berkuat kuasa pada hari yang sama.

Center to Combat Corruption & Cronyism (C4 Center) menyatakan kekecewaan kami dengan kejadian ini - Azam telah terlibat dalam pelbagai kontroversi sepanjang tempoh perkhidmatannya yang meninggalkan kesan pada kredibiliti SPRM selagi beliau terus memegang jawatan ini.

Kehadirannya yang berterusan dalam suruhanjaya itu juga menandakan bahawa SPRM, pada masa ini, masih tahan terhadap kritikan dan pembaharuan.

Seperti yang diketengahkan oleh C4 Center sebelum ini, ia telah didedahkan melalui siasatan oleh seorang wartawan bahawa Azam memiliki berjuta-juta saham dalam dua syarikat tersenarai awam semasa beliau adalah ketua jabatan siasatan SPRM - Azam kemudiannya bertindak balas dengan menyaman mereka kerana memfitnah.

Beliau juga menggunakan saman fitnah ini sebagai salah satu daripada banyak alasan untuk tidak hadir di hadapan Jawatankuasa Pilihan Parlimen (PSC).

Salah laku yang didakwa Azam Baki dan respons awamnya tidak boleh diterima dan penyingkirannya daripada jawatan itu adalah penting, kerana tempoh perkhidmatannya yang berterusan bertentangan secara langsung dengan prinsip dan kepentingan Suruhanjaya.

Jika ini tidak cukup buruk, Azam telah menunjukkan sedikit minat untuk mereformasi SPRM, setelah sebelum ini menyatakan bahawa suruhanjaya itu tidak perlu diletakkan di bawah Parlimen hanya untuk mengubah pendiriannya apabila kerajaan perpaduan mula berkuasa menandakan beliau tidak mempunyai prinsip.

Ini berpotensi membawa kepada kebimbangan besar bahawa SPRM akan meneruskan trend mereka yang tahan terhadap pembaharuan untuk setahun lagi sementara Azam menerajui.

Sehingga hari ini, kerajaan lambat untuk memperkenalkan sebarang pembaharuan yang telah lama dianjurkan oleh C4 Center dan organisasi masyarakat sivil yang lain.

Sementara Perdana Menteri Anwar Ibrahim sebelum ini menyatakan bahawa beliau akan bersetuju dengan jawatan Ketua Pesuruhjaya dipilih melalui proses Parlimen, Ketua Setiausaha Negara Tan Sri Mohd Zuki Ali mengumumkan bahawa pelantikan Azam dibuat mengikut seksyen 5(1) dan (2) Akta SPRM, yang memperuntukkan pelantikan Ketua Pesuruhjaya dibuat oleh Yang di-Pertuan Agong atas nasihat Perdana Menteri.

Perlu diperhatikan bahawa manifesto Pakatan Harapan termasuk ikrar bahawa pencalonan Ketua Pesuruhjaya SPRM "mesti ditapis oleh Jawatankuasa Khas Parlimen dwipartisan".

Hakikat bahawa Perdana Menteri tetap terlibat secara terang-terangan dalam pelantikan Ketua SPRM walaupun kenyataannya sebelum ini mempersoalkan komitmen kerajaannya terhadap reformasi SPRM.

Pada 15 Mei 2023, Perdana Menteri Anwar Ibrahim memaklumkan kepada pemberita di Perdana Putra bahawa keputusan untuk melanjutkan tempoh Azam Baki sebagai Ketua Pesuruhjaya adalah kerana beliau percaya bahawa beliau melakukan "kerja yang memuaskan" dan "mengambil tindakan tanpa berat sebelah".

Beliau memberi contoh pejabat menteri diserbu dan tindakan diambil terhadap pegawai oleh SPRM sebagai contoh prestasi baik suruhanjaya itu. Pendirian kerajaan dalam hal ini jelas menunjukkan kegagalannya untuk mempertimbangkan dakwaan salah laku terhadap Azam Baki sebelum ini, dan cara yang dikesali beliau menjawab.

Dalam apa jua keadaan, tindak balas Perdana Menteri terhadap kritikan dengan keputusan ini tersasar sama sekali daripada perkara utama: "sama ada Perdana Menteri/kerajaan pada masa itu berpuas hati dengan prestasi seseorang individu tidak seharusnya menentukan sama ada individu itu perlu dilantik sebagai ketua badan pengawasan penting seperti SPRM".

Sebaliknya, ia harus diserahkan kepada Parlimen untuk membuat keputusan untuk mengurangkan, sebanyak mungkin, pengaruh pertimbangan yang tidak wajar terhadap proses membuat keputusan - sesuatu yang pentadbiran Anwar sedia maklum.

Kami mengambil maklum kenyataan Perdana Menteri Anwar Ibrahim di Parlimen pada 28 Mac 2023, di mana beliau menyatakan bahawa pelaksanaan proses alternatif untuk melantik Ketua Pesuruhjaya SPRM akan bergantung kepada kemajuan yang dicapai oleh Parlimen, iaitu sekiranya mekanisme sedemikian adalah diputuskan dan dikaji oleh pihak berkepentingan yang berkaitan sebelum tamat tempoh perkhidmatan Azam Baki, beliau tidak akan mempunyai masalah dengannya.

Bagaimanapun, Perdana Menteri tidak sepatutnya melepasi tanggungjawab kerana gagal melaksanakan proses pelantikan alternatif dan meletakkan kesalahan kepada Parlimen.

Mengetahui bahawa penggal Azam Baki akan berakhir dan mengingati dakwaan yang telah dibuat terhadapnya, pentadbiran Anwar sepatutnya menjadikan agenda reformasi ini sebagai keutamaan beberapa bulan lalu.

Isu-isu yang menyelubungi Azam Baki dan pelantikannya juga mewakili isu-isu yang dihadapi oleh SPRM secara keseluruhan, dengan akibatnya mencerminkan hal lain-lain.

Dalam pengertian ini, kedua-dua SPRM dan Azam Baki sedang dipolitikkan dengan naratif yang mengelilingi mereka ditolak dan ditarik ke arah yang berbeza oleh entiti politik.

Kedua-dua PH dan PN telah melaungkan penganiayaan politik semasa berkhidmat sebagai pembangkang tetapi kemudiannya enggan melakukan reformasi sebaik sahaja mereka memegang jawatan.

Jalan untuk mempolitikkan dan manipulasi naratif boleh menjadi lebih terhad sekiranya pembaharuan SPRM dilaksanakan, menjadikannya lebih bebas dan meletakkannya di bawah bidang kuasa Parlimen supaya fungsinya tidak boleh disalahgunakan atau dilihat disalahgunakan, memastikan bahawa rasuah tidak boleh berlaku dari mana-mana bahagian spektrum politik.

Dengan cara ini, ia juga dapat dibuktikan bahawa untuk institusi yang terkemuka seperti SPRM, kelemahan struktur dan institusi boleh dieksploitasi untuk menggugat kestabilan politik walaupun di luar kawasan anti-rasuahnya yang terdekat, dengan individu cuba menggunakannya untuk mencetuskan perbalahan politik lebih lanjut. 

Dengan Azam Baki kekal sebagai ketua SPRM, kerana tidak menghadapi siasatan terbuka dan telus berhubung salah laku berkaitan pembelian sahamnya, kepercayaan orang ramai terhadap SPRM akan hilang.

Tanpa sokongan orang ramai dan dengan individu tertentu memperdalam retakan sedia ada dalam asas SPRM, keruntuhan institusi berada di kaki langit melainkan reformasi yang mencukupi dilakukan untuk mengukuhkannya.

Justeru, pelantikan malang ini seharusnya bertindak sebagai pemangkin kepada reformasi mekanisme pelantikan peranan Ketua Pesuruhjaya SPRM disegerakan, dan pindaan Akta SPRM 2009 dibentangkan pada persidangan Parlimen akan datang. - DagangNews.com

Kenyataan media Center to Combat Corruption & Cronyism (C4 Center) ini asalnya di dalam Bahasa Inggeris