Surat Terbuka kepada pemimpin ASEAN: Kurangkan pengeluaran plastik demi pembangunan mampan di Asia Tenggara

Dunia berkumpul minggu ini untuk mesyuarat kelima dan terakhir (INC5) untuk merundingkan perjanjian plastik global untuk menamatkan pencemaran plastik di Busan, Korea Selatan.

Ketegangan tinggi terserlah untuk mencapai perjanjian yang dapat menangani krisis plastik dengan sewajarnya sedangkan pandangan bertentangan mengenai kebanyakan isu kritikal. Hari-hari yang akan datang akan menjadi sangat penting.

Sebagai rantau yang sering dipersalahkan untuk pencemaran plastik marin, perjanjian plastik global yang kukuh dan mengikat secara sah adalah penting kepada Asia Tenggara (AT) -- untuk membersihkan pantai kita; melindungi kesihatan, habitat dan ekosistem kita; dan meningkatkan imej kita.

Seruan untuk kepimpinan ASEAN

Pada bulan lalu, Negara Anggota ASEAN berkumpul di Laos untuk Sidang Kemuncak ASEAN ke-44 dan ke-45 dan mengeluarkan Deklarasi ASEAN Mengenai Pekeliling Plastik.

Pemimpin-pemimpin wilayah ini mengakui kesan buruk serpihan plastik marin dan pencemaran plastik terhadap pembangunan mampan – dalam dimensi alam sekitar, sosial dan ekonomi -- serta keperluan yang semakin mendesak untuk menangani isu tersebut.

Walau bagaimanapun, tiga elemen tidak dimasukkan.

1. Kesan plastik yang teruk terhadap kesihatan manusia, iklim dan alam sekitar daripada pengekstrakan bahan mentah, ke pengeluaran, pengangkutan, penggunaan dan pelupusan.

2. Keperluan mendesak untuk mengurangkan pengeluaran plastik primer.

3. Keperluan untuk menghapuskan bahan kimia berbahaya dalam plastik.

Kami menggesa kerajaan-kerajaan kita untuk menunjukkan kepimpinan dan merundingkan perjanjian plastik yang kukuh untuk mengawal pengeluaran plastik demi kesihatan kita dan generasi akan datang.

Plastik, bahan kimia, dan kesihatan

Saiz pasaran plastik AT dianggarkan pada 30.48 juta tan pada 2024. Ia dijangka mencapai 38.36 juta tan pada 2029, berkembang pada kadar pertumbuhan tahunan kompaun lebih besar daripada 4% dalam tempoh ramalan (2024-2029).

Bukti saintifik semakin bertambah tentang bahaya plastik kepada kesihatan manusia. Sejak 2020, lebih daripada 200 kajian mikroplastik telah dijalankan di rantau ASEAN.

Populasi rantau AT mempunyai kadar mikroplastik tertinggi dalam tubuh manusia, antara 80 hingga 490 mg per kapita sehari. Bahan kimia plastik adalah punca utama penurunan kesuburan lelaki di seluruh dunia, dengan penurunan yang lebih pantas di Selatan Global.

Plastik mengandungi lebih daripada 16,000 bahan tambahan kimia yang digunakan di seluruh aplikasi plastik. Lebih daripada 4,200 bahan kimia plastik telah dikenal pasti sebagai bahan kimia yang membimbangkan kerana ia kekal, bio-akumulatif, mudah alih dan/atau toksik, manakala terdapat kekurangan data mengenai bahan kimia lain.

Bahan kimia yang biasa digunakan dalam plastik - sebagai pemplastik, kalis api, pewarna atau sifat tidak melekat dalam mainan, pakaian, karpet, perkakas dapur dan banyak lagi - boleh menyebabkan ketidaksuburan, ketidakseimbangan hormon, obesiti dan juga menjejaskan perkembangan otak.

Kitar semula plastik ini akan mengumpul bahan pencemar ini dalam produk baharu, dan meracuni keseluruhan rantaian nilai dan pengguna. Selain itu, plastik tidak boleh dikitar semula tanpa had dan, oleh itu, tidak boleh dianggap mempunyai potensi ekonomi kitaran.

Di Busan, istilah "ekonomi kitaran" dicadangkan dalam pelbagai artikel dalam teks perjanjian. Istilah ini menghantar rasa jaminan palsu, seterusnya mempercepatkan lagi pengeluaran plastik yang berlebihan.

Malah, kerajaan California memfailkan saman terhadap ExxonMobil, menuduh syarikat itu membuat tuntutan palsu tentang kebolehkitar semula plastik.

Kesan pengeluaran plastik yang berlebihan

Apabila mempertimbangkan bahaya plastik, satu aspek yang sering diabaikan ialah kesan pengekstrakan bahan api fosil, loji petrokimia dan kemudahan pengeluaran plastik terhadap kesihatan kita.

Kemudahan petrokimia di rantau SEA semakin berkembang, bergantung pada unjuran pertumbuhan untuk pengeluaran plastik.

Walau bagaimanapun, laporan menunjukkan bahawa banyak loji petrokimia (crackers) di seluruh dunia, termasuk di rantau AT, mempunyai kapasiti terbiar, kebanyakannya di bawah 75% daripada kapasiti terpasangnya, disebabkan usia loji dan persaingan yang sengit.

Konglomerat perindustrian terbesar di Thailand menghentikan operasi di kompleks petrokimianya di Vietnam selepas hanya sebulan beroperasi kerana margin yang rendah.

Komuniti yang tinggal di sekitar loji petrokimia mengalami kesan kesihatan jangka panjang yang dahsyat, daripada “Chemical Valley” (Lembah Bahan Kimia) di Kanada, ke “Cancer Alley” (Lorong Kanser) di Amerika Syarikat (AS), ke Itali, Nigeria, Sepanyol, Taiwan dan United Kingdom.

Pengangkutan plastik juga menimbulkan risiko yang tinggi, seperti yang dilihat dalam bencana kapal Xpress Pearl yang menumpahkan berbilion-bilion pelet plastik di seluruh pantai Sri Lanka dan tumpahan vinil klorida dalam bencana kereta api di AS.

Lebih dekat dengan kita, di Rayong, Thailand, letupan di tangki yang menyimpan produk sampingan pengeluaran resin plastik menyebabkan kematian seorang pekerja pada Mei tahun ini, manakala dua lagi pekerja terbunuh dalam letupan tangki kimia di Prachin Buri pada Oktober.

Di Indonesia, kebocoran bahan kimia dan gas berulang dari beberapa loji petrokimia di Cilegon, Banten, pada Januari dan Februari 2024 menjejaskan ratusan orang dan kanak-kanak di sekitar loji itu.

Di Malaysia, di Kerteh, Terengganu, kanak-kanak menghadapi masalah kesihatan seperti penyakit pernafasan akibat pencemaran daripada tiga loji penapisan primer, manakala kawasan sekitar juga didapati mengandungi tahap logam berat yang lebih tinggi.

Di Indonesia, lebih daripada 5% pelajar yang tinggal di sekitar kluster industri petrokimia Cilegon mengalami satu atau berbilang kecacatan dan kelewatan perkembangan.

Antara kilang plastik, antara September 2023 dan September 2024, 24 kes kebakaran atau letupan berlaku di kilang atau simpanan plastik di Thailand - purata dua sebulan. Kebakaran dan letupan kilang plastik berleluasa di seluruh Malaysia, Indonesia dan Vietnam.

Satu kajian baru di Thailand menunjukkan bahawa kepekatan tinggi beberapa bahan kimia plastik yang menyebabkan kanser dikesan dalam darah pekerja kitar semula plastik, termasuk PAHs, phthalates, alternatif phthalate, OPFRs, penstabil UV benzotriazole, dan fenol serta bisfenol (contohnya, BPA).

Seperti yang dikatakan oleh perwakilan negara dari Panama pada petang Rabu di INC5, “Pencemaran plastik bukan sekadar krisis. Ia adalah serangan ke atas planet kita, ke atas rakyat kita, dan serangan ke atas masa depan kita.”

Lebih lima puluh tahun kempen kitar semula yang gagal telah membuktikan bahawa untuk mengurangkan pencemaran plastik, kita mesti mengurangkan pengeluaran plastik.

Kos serangan plastik

Sains telah menunjukkan bukti. Penyebaran penggunaan plastik bukan sahaja memburukkan kesihatan kita tetapi juga mengancam kestabilan proses sistem Bumi yang penting. Ia juga mempunyai kesan buruk atas ekonomi.

Kos sepanjang hayat plastik kepada alam sekitar dan masyarakat, termasuk pelepasan gas rumah hijau, pengurusan sisa dan pencemaran (tidak termasuk kos kesihatan manusia), dianggarkan lebih daripada sepuluh kali ganda kos pasarannya.

Para saintis menganggarkan bahawa penyakit yang dikaitkan dengan plastik berharga AS$249 bilion pada 2018 di AS.

Mengurangkan pengeluaran plastik boleh memberi manfaat dari segi ekonomi, dengan kos tidak bertindak jauh lebih tinggi daripada kos mengurangkan pengeluaran plastik dan pencemaran.

Di Busan, 220 pelobi industri bahan api fosil dan kimia telah mendaftar untuk mengambil bahagian dalam rundingan perjanjian plastik global, delegasi terbesar berbanding negara dan kumpulan lain.

Sementara itu, masyarakat sivil dan Orang Asal mempunyai penyertaan terhad, dengan cadangan untuk mengehadkan lagi penyertaan pemerhati di badan pentadbir perjanjian plastik pada masa hadapan.

Kita tidak boleh membiarkan mereka mengawal proses itu. Kerajaan-kerajaan ASEAN kita mesti memimpinkan usaha untuk melindungi rantau kita.

Akhirnya, pembangunan mampan bergantung kepada populasi yang sihat dan persekitaran yang lestari untuk berkembang maju. Ini saat genting untuk menamatkan pencemaran plastik dan melindungi generasi masa depan kita. - DagangNews.com

Surat Terbuka ini ditulis bersama oleh wakil-wakil dari organisasi masyarakat sivil di seluruh Asia Tenggara:

1. Aileen Lucero, Penyelaras Kebangsaan, Gabungan EcoWaste Filipina

2. Arpita Bhagat, Pegawai Dasar Plastik, Asia Pasifik, Perikatan Global untuk Alternatif Insinerator

3. Chinkie Peliño-Golle, Penyelaras Serantau, Rangkaian Penghapusan Pencemaran Antarabangsa - Asia Tenggara dan Timur

4. Coleen Salamat, Penyelaras Projek Perdagangan Sisa Asia Pasifik, Bebas Daripada Plastik

5. Jashaf Shamir Lorenzo, Timbalan Pengarah Eksekutif, BAN Toxics Philippines

6. Khor Sue Yee, Pengarah, Sisa Sifar Malaysia

7. Mageswari Sangaralingam, Ketua Eksekutif, Persatuan Pengguna Pulau Pinang (Malaysia)

8. Penchom Saetang, Pengarah, Amaran dan Pemulihan Ekologi – Thailand

9. Quach Thi Xuan, Penyelaras, Perikatan Sisa Sifar Vietnam

10. Ramon San Pascual, MPH, Pengarah Eksekutif, Penjagaan Kesihatan Tanpa Kemudaratan Asia Tenggara

11. Salisa Traipipitsiriwat, Kempen Kanan, Yayasan Keadilan Alam Sekitar (Asia Tenggara)

12. Thew Kim Guan, Pengerusi, Persatuan Tindakan Alam Sekitar Kuala Langat (Malaysia)

13. Thing Siew Shuen, Pengurus Program Kanan, Greenpeace Malaysia

14. Wong Pui Yi, Perunding Penyelidikan, Rangkaian Tindakan Basel (Malaysia)

15. Wong Si Peng, Pegawai Acara dan Projek, Pusat Membanteras Rasuah dan Kronisme (Malaysia)

16. Yeb Sano, Pengarah Eksekutif, Greenpeace Asia Tenggara

17. Yuyun Ismawati, Penasihat Kanan, Yayasan Nexus3 (Indonesia)