Penyebaran maklumat palsu: Pemerintah dan pembangkang sama-sama aktif

KAJIAN semula mesej kempen yang dilaporkan dalam media dan dirujuk dalam analisis pilihan raya Malaysia sejak 1999 mendedahkan kehadiran lima pola berulang maklumat palsu (disinformation) yang sering dilakukan oleh agensi kerajaan dan parti politik, menurut kajian oleh Asia Centre yang dikeluarkan pada 8 September 2022.

Badan pemikir itu, sebuah institut penyelidikan berstatus perundingan khas dengan Majlis Ekonomi dan Sosial Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu, berkata ia mengkaji lima pilihan raya umum terakhir dan mendapati kempen maklumat palsu yang konsisten biasanya dibina berdasarkan kepalsuan yang berkaitan dengan orientasi seksual dan pergaulan calon, rasuah, integriti pilihan raya, serangan terhadap ahli politik wanita dan campur tangan asing.

Pengarah serantau Asia Centre, James Gomez dalam satu kenyataan yang mengiringi pelancaran laporan itu memberi amaran bahawa kempen maklumat palsu itu akan dipergiat menjelang dan semasa pilihan raya umum ke-15 (PRU15) yang mesti diadakan menjelang September 2023.

“Berikutan pindaan Perlembagaan ‘Undi18’ 2019, golongan belia menjadi sasaran utama parti politik dalam pilihan raya akan datang di Malaysia. Akibatnya, mereka juga akan menjadi sasaran kempen maklumat palsu kerana mesej politik dijangka diperhebat menjelang dan semasa pilihan raya,” katanya.

“Semasa PRU15, kita boleh menjangkakan jenis maklumat yang sama ini akan digunakan dan mengesyorkan semua rakyat Malaysia supaya berhati-hati dengan maklumat berkaitan topik khusus ini.”

Laporan Asia Centre mencadangkan orientasi seksual dan pergaulan mendahului keutamaan untuk penyebaran maklumat palsu yang disasarkan kepada saingan politik, terutamanya sebagai percubaan untuk memburukkan pembangkang.

Ia berkata tuduhan dengan nada seksual sering muncul berulang kali dalam kitaran pilihan raya kerana ahli politik Malaysia dinilai terutamanya oleh pengundi kerana "kelakuan baik" mereka.

“Selain menimbulkan keraguan dalam fikiran pengundi, tuduhan salah laku seksual membawa kepada kes undang-undang yang berlarutan, dengan sesetengahnya berdepan kemungkinan dipenjarakan.

"Satu kes yang diperhatikan ialah Anwar Ibrahim, yang telah menanggung beban kempen yang berterusan sejak 1998 untuk memburuk-burukkan beliau menggunakan dakwaan homoseksualiti,” kata kajian itu merujuk kepada Ketua Pembangkang Datuk Seri Anwar Ibrahim.

Anwar telah disabitkan dan dipenjarakan dua kali kerana liwat, tetapi beliau mengekalkan sehingga hari ini bahawa pertuduhan itu dibuat-buat.

Asia Center berkata maklumat salah terhadap Anwar berterusan dari 1999 sehingga pilihan raya kecil Port Dickson pada 13 Oktober 2018, yang akhirnya dimenangi oleh presiden PKR itu.

Pembohongan maklumat oleh kedua-dua pihak

Kajian mendapati bahawa jenis maklumat palsu ini juga dilakukan oleh Pembangkang.

Semasa pilihan raya umum 2008, contoh maklumat seksual yang terkenal adalah teks SMS mengenai timbalan ketua Pemuda Umno ketika itu dan calon untuk kerusi Rembau di Negeri Sembilan, Khairy Jamaluddin yang dikatakan "video seks".

Klip itu kemudiannya didedahkan sebagai palsu. Corak maklumat palsu kedua yang paling kerap berulang ialah dakwaan rasuah, yang disifatkan oleh kajian Asia Centre sebagai berleluasa dan diteruskan oleh kedua-dua parti pemerintah dan Pembangkang.

“Maklumat politik yang salah mengenai rasuah telah digunakan terutamanya untuk memburukkan kerajaan atau menyerang pesaing politik semasa pilihan raya lalu.

Bagaimanapun, dakwaan ini digunakan dengan cara berbeza semasa pilihan raya 2018 untuk menutup mulut pengkritik dan memanipulasi naratif dalam talian,” katanya.

Penyelidikan yang diadakan antara 15 Mei dan 31 Ogos tahun ini, menggabungkan penyelidikan meja bagi dokumen primer dan sekunder serta temu bual dengan responden terpilih.

Maklumat palsu ditakrifkan oleh empat kategori: umpan klik, ucapan benci, campur tangan politik dan asing.

Yang pertama ialah kandungan sensasi palsu yang bertujuan untuk mendorong trafik dalam talian ke arah dirinya sendiri, manakala ucapan kebencian bertujuan untuk menggerakkan sokongan, membangkitkan niat jahat dan menghasut keganasan terhadap komuniti etnik dan agama, wanita, minoriti seksual, warga asing, pekerja asing dan pelarian.

Ketiga, politik, melibatkan memanipulasi pendapat untuk menyebabkan kerosakan reputasi kepada individu, kumpulan advokasi dan parti politik yang bersaing untuk kuasa dan pengaruh, terutamanya semasa pilihan raya.

Akhir sekali, campur tangan asing termasuk operasi pengaruh yang teratur dan halus dari luar negara untuk mendapatkan hasil politik di negara sasaran.

Kerajaan, pihak pelakon disinformasi utama

Asia Centre berkata kajiannya menunjuk kepada agensi kerajaan, parti politik atau pengurus kempen sebagai kumpulan pelakon di bahagian teratas rantaian maklumat palsu ketika mereka mengarahkan penciptaan dan penyebaran berita palsu.

“Pelakon-pelakon ini menghantar maklumat yang salah untuk menghilangkan kritikan, memburukkan lawan politik, dan memanipulasi aliran maklumat dan pendapat umum. Selalunya, mereka menjauhkan diri daripada pelaksana maklumat palsu yang ditugaskan untuk mempunyai ruang penafian yang munasabah,” kata laporan itu.

Firma perhubungan awam atau perunding tempatan atau asing, syarikat kandungan, media milik kerajaan/mesra, organisasi masyarakat sivil dan kontraktor individu didapati penyebar maklumat palsu yang paling aktif seterusnya.

Badan pemikir itu berkata, pelakon ini mengkaji situasi politik, selepas itu, membangunkan strategi maklumat palsu berdasarkan keperluan pelanggan mereka, mendraf kandungan politik, mereka bentuk grafik yang relevan, menghasilkan video dan memuat turunkannya untuk disebarkan.

Set ketiga dan di peringkat bawah termasuk kumpulan tegar, bot dan askar siber berbayar atau sukarela.

Pilihan raya umum ke-15 (PRU15), yang akan diadakan selewat-lewatnya menjelang 2023, akan menyaksikan pengundi belia menjadi blok utama.

Seramai 5.8 juta pengundi, termasuk 1.2 juta berumur antara 18 dan 20 tahun, akan keluar mengundi buat kali pertama berikutan pindaan perlembagaan “Undi18” (Undi18) 2019.

Dengan penembusan internet dan penggunaan media sosial pada tahap tertinggi sepanjang masa, Asia Centre meramalkan kempen dalam talian untuk PRU15 akan menjadi sengit, meletakkan pengundi belia di tengah-tengah mesej kempen yang bersaing.

Kumpulan itu berkata kajian asasnya bertujuan untuk mengenal pasti risiko daripada pola berulang maklumat palsu yang mungkin dihadapi oleh belia dan pengundi lain sepanjang pilihan raya.

Lima cadangan

Untuk mengatasi masalah itu, lima syor utama dibuat menyasarkan institusi pendidikan, Suruhanjaya Pilihan Raya, kerajaan, media, NGO, parti politik, syarikat teknologi dan belia, yang menurut institut itu perlu untuk memastikan pilihan raya sentiasa adil dan maklumat yang salah.

Antaranya ialah cadangan supaya pengawal selia pilihan raya menubuhkan mekanisme semakan fakta pilihan raya untuk membongkar berita palsu, supaya mempunyai satu sumber kebenaran yang boleh dilawati oleh setiap rakyat Malaysia apabila ingin mengesahkan maklumat dalam talian.

Institusi pendidikan seperti universiti juga dinasihatkan untuk memainkan peranan aktif dalam meningkatkan kesedaran tentang maklumat palsu.

Asia Centre mencadangkan memasukkan literasi digital dan media dalam kurikulum asas untuk memastikan semua pelajar tidak mudah menjadi mangsa apabila berada di dalam talian.

“Semua cadangan yang disediakan dalam laporan itu adalah kaedah yang telah diuji dalam negara demokrasi lain di seluruh Asia Tenggara dan seterusnya,” kata Gomez.

“Mengikut prinsip yang telah dicuba dan diuji untuk melindungi integriti pilihan raya harus menjadi tumpuan semua pihak berkepentingan yang terlibat dalam proses pilihan raya, daripada kerajaan, kepada media, dan sehinggalah kepada sesiapa sahaja yang mengundi, terutamanya jika ini kali pertama mereka berbuat demikian.” - DagangNews.com