Pelantikan semula Azam Baki sebagai Ketua SPRM tonjolkan kegagalan berterusan kerajaan laksanakan reformasi institusi - C4 Center

BERIKUT adalah kenyataan media Pusat Membanteras Rasuah dan Kronisme (C4 Center):

PADA 12 Mei 2024, Ketua Pesuruhjaya Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) Azam Baki telah dilantik semula untuk memegang jawatan itu selama setahun lagi, berikutan lanjutan setahun sebelum ini yang diberikan pada 2023.

Pusat Membanteras Rasuah dan Kronisme (C4 Center) mengulangi kritikan itu dalam kenyataan medianya bertarikh 17 Mei 2023 sebagai respons kepada pelantikan semula Azam sebelum ini, iaitu kredibiliti dan kebebasan SPRM kekal dipertikaikan selagi proses pelantikan Ketua Pesuruhjaya tidak direformasi.

Pusat C4 menyeru momentum yang lebih besar dalam pelaksanaan reformasi yang dibincangkan secara meluas untuk mendesentralisasi dan mendemokrasikan kuasa Eksekutif.

Ketua Setiausaha Negara Mohd Zuki Ali mengumumkan pelantikan Azam dibuat mengikut seksyen 5(1) dan (2) Akta SPRM 2009, yang memperuntukkan pelantikan Ketua Pesuruhjaya dibuat oleh Yang di-Pertuan Agong pada nasihat Perdana Menteri.

Umum mengetahui bahawa frasa "atas nasihat" di bawah seksyen ini menghapuskan sebarang budi bicara daripada Agong menurut Perkara 40(1A) Perlembagaan Persekutuan, yang bermaksud bahawa keputusan untuk melantik semula Azam sebagai Ketua Pesuruhjaya untuk satu tahun lagi adalah semata-mata dikaitkan kepada Perdana Menteri.

Seperti yang diketengahkan oleh C4 Center sebelum ini, ia telah didedahkan melalui siasatan oleh seorang wartawan bahawa Azam memiliki berjuta-juta saham dalam dua syarikat tersenarai awam semasa beliau adalah ketua jabatan siasatan SPRM.

Azam kemudiannya menyaman wartawan itu kerana memfitnah dalam contoh jelas "litigasi strategik terhadap penyertaan awam" (SLAPP), malah menggunakan saman fitnah ini sebagai salah satu daripada banyak alasan untuk tidak hadir di hadapan Jawatankuasa Pilihan Parlimen yang telah memanggilnya untuk memberi keterangan.

Tambahan pula, siasatan SPRM pada April 2022 terhadap Hakim Nazlan Ghazali telah diisytiharkan tidak mematuhi protokol yang sepatutnya oleh Mahkamah Persekutuan pada Februari 2023.

Siasatan yang dijalankan di bawah kepimpinan Azam ini, menurut panel sebulat suara tujuh hakim, dilakukan “tanpa mengambil kira kebebasan kehakiman" dan mempunyai "masa yang ingin tahu", menimbulkan keraguan terhadap kebolehpercayaan latihan itu.

Adakah insiden kontroversi serius ini diambil kira oleh Perdana Menteri sebelum memutuskan pelantikannya semula?

Proses pelantikan Ketua Pesuruhjaya SPRM telah menjadi bahan kritikan selama bertahun-tahun. Sebagai contoh, pada 2015, Badan Peguam Malaysia, Pusat C4 dan beberapa pertubuhan masyarakat sivil lain mengeluarkan Memorandum Bersama Pembaharuan SPRM yang, antara cadangan lain, menggesa penubuhan Jawatankuasa Pilihan Parlimen Mengenai Rasuah yang akan ditugaskan pencalonan pesuruhjaya kepada suruhanjaya pencegahan rasuah.

Isu ini malah dibangkitkan semasa sesi Kajian Berkala Sejagat (UPR) Malaysia di hadapan Majlis Hak Asasi Manusia Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu pada 25 Januari 2024, di mana rekod hak asasi manusianya selama 5 tahun yang lalu telah diperiksa oleh masyarakat antarabangsa.

Di sana, delegasi Kanada menekankan tuntutan peguambela domestik dengan mengesyorkan badan bebas tetap seperti jawatankuasa pilihan parlimen ditubuhkan untuk menyelia pelantikan kepada institusi antirasuah dan pengawasan lain.

Kerajaan sebelum ini agak menangani perkara ini dalam Pelan Pencegahan Rasuah Nasional (NACP) 2019-2023 dengan mencadangkan Rang Undang-undang Pelantikan Awam untuk "mengawal pelaksanaan Kuasa Eksekutif berkenaan dengan Pelantikan Awam ke pejabat perlembagaan dan berkanun tertentu", yang mungkin akan meliputi pejabat berkanun Ketua Pesuruhjaya SPRM.

Walau bagaimanapun, inisiatif NACP ini tidak pernah dilaksanakan.

Perdana Menteri Anwar Ibrahim menyatakan di Parlimen pada 28 Mac 2023 bahawa pelaksanaan proses alternatif untuk melantik Ketua Pesuruhjaya SPRM akan bergantung kepada kemajuan yang dicapai oleh Parlimen – sekiranya mekanisme sedemikian diputuskan dan dikaji oleh pihak berkepentingan yang berkaitan sebelum tamat tempoh Azam, dia tidak akan mempunyai masalah dengannya.

Bagaimanapun, lebih setahun kemudian, tiada kemajuan dibuat dalam hal ini.

Mengecewakan, Strategi Anti Rasuah Nasional (NACS) 2024-2028 yang baru dilancarkan menetapkan bahawa melihat semula keperluan pelantikan dan pemecatan Ketua Pesuruhjaya SPRM akan menjadi sub-strategi jangka panjang, dengan jangka masa 4-5 tahun untuk pelaksanaan.

Kelewatan ini akan merugikan pentadbiran Anwar Ibrahim, kerana sebarang penyiasatan yang dimulakan oleh SPRM ke atas orang yang mempunyai kaitan politik, terutamanya mereka yang secara politik menentang Perdana Menteri, sudah pasti akan dianggap sebagai tidak adil dan selektif.

Selagi proses pelantikan masih belum diubah, Kerajaan ini akan mengalami penghakisan kredibiliti dan keyakinan orang ramai.

Secara ringkasnya, pelantikan semula individu yang dilanda skandal belum terjawab, ke jawatan penting itu adalah mengecewakan.

Walau bagaimanapun, isu asas di sini melangkaui Azam. Keupayaan institusi untuk memerangi rasuah dan menegakkan tadbir urus yang baik di Malaysia akan kekal terjejas tanpa penurunan kuasa yang mencukupi yang telah dipusatkan di tangan Perdana Menteri.

Secara kritisnya, kekurangan akauntabiliti berhubung pelantikan Ketua Pesuruhjaya SPRM amat memudaratkan kredibiliti institusi itu, dan mesti diperbaiki tanpa berlengah-lengah.

Oleh itu, C4 Centre mengulangi bahawa pelantikan semula Azam Baki yang membingungkan mesti memangkin mempercepatkan pembaharuan menyeluruh kepada proses pelantikan jawatan Ketua Pesuruhjaya SPRM. - DagangNews.com